Welke soort weerstanden bestaan er bij verandering? En hoe je ermee omgaat!
Mensen houden over het algemeen niet van verandering. Tijdens een verandertraject kan je daarom met weerstand te maken krijgen. Welke typen weerstanden bestaan er en hoe herken je deze? Oud-collega Kitty vertelt er meer over.
Koffie drinken?
25 oktober 2022
Mensen houden over het algemeen niet van verandering. Tijdens een verandertraject kan je daarom met weerstand te maken krijgen. Is al die weerstand hetzelfde? Nee. We schreven al eerder blogs over weerstand bij verandering en hoe je hiermee om kunt gaan. Maar welke typen weerstanden bestaan er eigenlijk? En hoe herken je deze? Misschien nog wel belangrijker: hoe reageer je erop met de juiste communicatie?
Verschillende soorten weerstand
Er bestaan verschillende soorten weerstand die je tegen kan komen tijdens een verandertraject. Mensen kunnen deze weerstand passief of actief uiten. In de psychologie (theorie van het Alpha-Omega model) kom je de volgende typen tegen: inertia, scepticisme en reactance.
Inertia
Inertia is een vorm van weerstand waarbij mensen een passieve houding aannemen en alles bij het oude willen laten. Ze hebben geen duidelijke weerstand tegen de verandering zelf, maar ondernemen ook geen actie. Wanneer je te maken krijgt met verandering moet je namelijk bewust en actief gaan nadenken. En dat kost energie. Energie die we liever besparen. Je herkent dit type weerstand aan uitspraken, zoals: ‘ik heb hier geen tijd voor’, ‘ik doe het altijd zo’ en ‘het is toch prima hoe het nu gaat?’.
Scepticisme
De betekenis van dit type weerstand zit letterlijk in de naam, namelijk dat mensen met deze weerstand sceptisch zijn. Ze vertrouwen de inhoud niet, zijn kritisch, hebben twijfels over de noodzaak ervan en willen niet beïnvloed raken. Dit geldt niet alleen voor de verandering zelf, maar ze kunnen ook de zender van de boodschap wantrouwen. Ook kan het zijn dat mensen onzeker zijn of ze het gewenste gedrag kunnen uitvoeren. Mensen met dit type weerstand geven vaak tegenargumenten of maken de zender van de boodschap belachelijk.
Reactance
We hebben als mens de behoefte om autonoom te zijn. Bij dit type weerstand voelen mensen zich beperkt in hun keuzevrijheid, wat heftige emoties oproept. Hierdoor zetten we ons af tegen het gedrag dat we juist zouden moeten vertonen. Het gaat niet om de verandering zelf, maar om het feit dat ons iets wordt opgelegd. ’Ik bepaal zelf wel wat ik doe’, ‘waar bemoei je je mee?’ en ‘niemand vertelt mij hoe het moet, dat weet ik zelf beter’ zijn veel voorkomende uitspraken bij dit type weerstand.
Heb je te maken met een organisatieverandering? Dan zijn er diverse stakeholders betrokken met diverse belangen. Dit kan betekenen dat je ook met diverse type weerstand te maken krijgt. Door een stakeholderanalyse te maken ontdek je welke emoties en belangen betrokkenen hebben. Het maakt het eenvoudiger waar de weerstand zit, welk perspectief zij hebben. Het maakt het makkelijker om weerstand weg te nemen. Lees hier hoe je in de huid van je stakeholders kruipt.
Hoe omgaan met weerstand bij verandering?
Hoe reageer je op de verschillende typen weerstand met je communicatie? Het is ten eerste belangrijk om te weten met welk type weerstand je te maken hebt. De volgende voorbeelden gaan uit van een individuele weerstand.
Omgaan met inertia
Wanneer iemand passief gedrag vertoont is het belangrijk om de verandering in behapbare kleine stappen op te delen. Zo zorg je voor zo min mogelijk obstakels en is het nieuwe gedrag makkelijker vol te houden.
Wil je meer gaat sporten? Stel dan niet de eis om van nul naar vijf keer sporten per week te gaan, want dit nieuwe gedrag is uiteindelijk niet vol te houden. Kies ervoor om te beginnen met twee keer per week. Bedenk ook hoe je iemand aan het gewenste gedrag kan herinneren per locatie of situatie. Wil je dat mensen hun koffiebekers in de recycle-bak gooien op kantoor? Hang bordjes op en laat de prullenbakken opvallen met een felle kleur. Zo maak je het gedrag concreet en vergeten mensen het minder snel.
Tot slot kan je mensen zelf een reden laten verzinnen waarom de verandering een goed idee is, dit heet zelfovertuiging. Op deze manier speelt iemand een actieve rol in het overtuigen van zichzelf.
- Laat iemand kleine stapjes zetten
- Maak het gedrag concreet
- Herinner mensen aan het nieuwe gedrag per locatie of situatie
- Zelfovertuiging
Voorbeeld omgaan met inertia:
De nieuwe manager van de communicatieafdeling maakt de beslissing om van CMS-systeem te veranderen. Het team moet een training gaan volgen om te leren werken met het nieuwe systeem. Anette vindt dit onzin. Ze werkt al jaren met hetzelfde systeem en ziet niet in waarom ze zo nodig van systeem moeten veranderen. Ze meldt zich aan voor de training, maar komt uiteindelijk niet opdagen.
Mogelijke aanpak:
- Vraag Anette wat de voordelen kunnen zijn van het werken met een nieuw CMS-systeem.
- Verdeel het proces in kleine behapbare stappen. Zo lijkt het in het gebruik nemen van een nieuw systeem een minder grote verandering. Laat Anette bijvoorbeeld eerst kennismaken met een demo van het nieuwe systeem.
Omgaan met scepticisme
Het geven van tegenargumenten, tenzij deze erg sterk zijn, werkt meestal niet bij mensen met dit type weerstand. Dit zorgt voor een inhoudelijke discussie waar je niet meer uitkomt. Het geven van garanties werkt wel effectief. Dit beperkt namelijk de negatieve gevolgen van een verandering (denk aan de garantie die je krijgt bij het kopen van een dure tv).
Daarnaast kan het helpen om de boodschap over te laten brengen door iemand met autoriteit of een gelijke, denk aan een CEO, expert of iemand uit de doelgroep zelf. Deze persoon wekt eerder het vertrouwen op en zal minder snel in twijfel getrokken worden. Ook kan het helpen om het verzoek in de toekomst te plaatsen (de planning fallacy). Dit komt doordat we minder goed kunnen inschatten hoeveel tijd ons iets gaat kosten in de toekomst. Daarom zien mensen de verandering minder als een obstakel.
- Geef garanties
- Kies de juiste zender van de boodschap
- Plaats het verzoek in de toekomst
Voorbeeld omgaan met scepticisme
Volgens een collega past de huisstijl niet meer bij het imago dat de organisatie wil uitstralen. Het is tijd dat deze op de schop gaat. Maarten begrijpt dit niet zo goed. Ze hebben drie jaar geleden ook al een nieuwe huisstijl doorgevoerd. Dit zou betekenen dat hij hiervoor verantwoordelijk wordt en dit naast zijn eigen taken moet gaan uitvoeren. Hij besluit een e-mail te sturen naar zijn manager met argumenten over waarom hem dit geen goed idee lijkt.
Mogelijke aanpak:
- Geef de garantie dat wanneer Maarten niet genoeg tijd heeft om de extra taken uit te voeren, je samen met hem naar een oplossing zoekt
- Laat het management team de boodschap communiceren
- Geef Maarten een tijdsplanning en plan pas aan de start van het project alle bijeenkomsten.
Omgaan met reactance
Bij dit type weerstand komen veel emoties kijken. Het beste om hiermee om te gaan is om de weerstand van de persoon te erkennen. Zeg tegen de persoon dat je het begrijpt en dat je het vervelend vindt. Zo toon je je medeleven en betrokkenheid. Een andere optie is het geven van meer keuzes. De extra opties (het decoy-effect) die je biedt zijn meestal niet aantrekkelijk, maar zorgen er wel voor dat mensen zich minder beperkt voelen in hun keuzevrijheid.
Ook kan je beginnen met het doen van een kleiner verzoek. Een kleine verandering roept meestal weinig weerstand op. Hierna kun je een groter verzoek doen. Mensen die al eens ‘ja’ hebben gezegd zijn eerder geneigd om ook ‘ja’ op het andere verzoek te zeggen. Dit komt omdat mensen graag consistent willen zijn en overkomen.
- Erken de weerstand
- Geef meer keuze
- Begin met een kleiner verzoek
Voorbeeld omgaan met reactance:
Het bedrijvenpand wordt gerenoveerd en het aantal parkeerplaatsen wordt gehalveerd. Dit betekent dat Jan zijn auto niet meer voor het kantoor mag parkeren. Deze parkeerplaatsen zijn gereserveerd voor bezoekers. Hij moet dus iedere ochtend in de wijk op zoek naar een parkeerplaats wat hem tien minuten extra gaat kosten. Hij is hier boos over en is dan ook niet van plan om zijn auto ergens anders te gaan parkeren dan voor het kantoor.
Mogelijke aanpak:
- Erken de weerstand van Jan. Vertel hem dat je zijn frustratie begrijpt en dat je het vervelend vindt, maar dat het helaas niet anders kan.
- Bied verschillende alternatieven aan: bied Jan een business card aan voor het openbaar vervoer of verdeel de parkeerplaatsen onder medewerkers en bezoekers.
Conclusie
Er bestaan verschillende soorten weerstanden. Ga altijd eerst na met welke type weerstand je te maken hebt en bepaal je strategie om hiermee om te gaan. Erken weerstand, maak het verzoek kleiner of bied meer opties. En kun je wel wat hulp gebruiken? Neem contact met ons op!
Koffie drinken?
Wil je meer weten over omgaan met weerstand of kan je wel wat hulp gebruiken? Neem dan contact op of kom een keer koffie drinken. We denken graag met je mee!